Czy artyści mogą przygotować się na kryzys w branży spowodowany koronawirusem?
Koronawirus rozptrzestrzenił się już właściwie na cały świat. Jego prawdziwa skala jest trudna do oszacowania ze względu na szybkość rozprzestrzeniania się wirusa oraz brak odpowiedniej szczepionki i leku. Sytuacja jest bardzo dynamiczna i zmienia się właściwie z godziny na godzinę. Jeżeli tak jak ja, jesteś osobą pracującą w branży kulturalnej, obawy o odwołanie koncertów, wystaw, spektakli są jak najbardziej uzasadnione.
Na chwilę obecną (10.03.2020, godz. 21:00) mamy 22 przypadki zarażenia koronawirusem w Polsce. Decyzją Premiera zostały odwołane wszystkie imprezy masowe. (Co to jest impreza masowa?). Wrocławskie uczelnie zawieszają wszystkie zajęcia do odwołania. Poznań zamknął 205 szkół i przedszkoli.
Bez wątpienia jest to dla wszystkich sytuacja nowa. Powinniśmy w sposób racjonalny, ale nie emocjonalny, przygotować się na pewne rzeczy, które mogą nadejść. Ich zakres jest jednak trudny do oszacowania. Możemy jednak czerpać z doświadczenia krajów, które zostały tym problemem dotknięte, przyjrzeć się, w jakiej sytuacji znalazły się poszczególne sektory i spróbować przygotować się na różne scenariusze. I nie jest to przejaw nadwrażliwości. Bo to się po prostu dzieje.
W modelowym zarządzaniu kryzysowym występują cztery fazy: zapobieganie, przygotowanie, reagowanie i odbudowanie. Czy mają one zastosowanie również do branży artystycznej?
JEŻELI JESTEŚ ARTYSTĄ MUZYKIEM / AKTOREM
Wydaje się nieuniknionym, że Ty jako Artysta, który w głównej mierze zarabia graniem koncertów, eventów czy spektakli, najmocniej odczujesz kryzys wywołany koronawirusem. Nie masz jednak na to żadnego wpływu.
Czy możesz żądać odszkodowania? W większości przypadków nie możesz, bo jest to działanie siły wyższej, której nikt nie mógł zapobiec. Nawet jeżeli wydarzenie było ubezpieczone, jest małe prawdopodobieństwo, że ubezpieczenie obejmuje także ewentualność tak nieprzewidzianej sytuacji jak epidemia wirusowa – nikt się nie spodziewał zawierając umowę kilka miesięcy temu.
Jeżeli jesteś Artystą na etacie, na przykład w teatrze, masz pewną podstawową pensję zapewnioną, co jest niewątpliwie pewnego rodzaju zabezpieczeniem. Wiadomo, że w przypadku odwołania spektakli, Twoje wynagrodzenie będzie zdecydowanie niższe, natomiast masz jakiekolwiek wynagrodzenie, nawet w postaci samej podstawy. To w tej branży i już dużo.
✅️ sprawdź swoje umowy i zawarte w nich zapisy
✅ jeżeli masz wątpliwości – zadzwoń, porozmawiaj, zapytaj, przedyskutuj sytuacje awaryjne
✅ poinformuj swoich współpracowników niezwłocznie, jeżeli zapadną jakieś decyzje
JEŻELI JESTEŚ ARTYSTĄ MALARZEM / GRAFIKIEM / RZEŹBIARZEM, etc.
Jesteś w trochę lepszej sytuacji. Odwołanie wernisażu nie jest tak bolesne finansowo jak w przypadku muzyków czy aktorów. Wciąż możesz tworzyć, i to jest to, co powinieneś teraz robić, nad czym powinieneś się skupić. Masz wprawdzie nieco bardziej ograniczone możliwości dotyczące spotkań wokół twojej twórczości, ale nie pozwól, aby to spowolniło Twoje działania. Jeżeli dzięki temu zyskujesz czas na swoje działania, wykorzystaj to dobrze. Twoi potencjalni klienci mogą także w obliczu konieczności bardziej potrzebnych wydatków, wstrzymać się z zakupem Twoich dzieł.
✅ Pomyśl o swojej obecności w Internecie. Jeżeli jeszcze tego nie masz: zrób stronę www, załóż Fanpage na Facebooku, konto na Instragramie.
JEŻELI JESTEŚ NAUCZYCIELEM – JAKO MUZYK UCZYSZ DZIECI GRY NA INSTRUMENCIE
Przygotuj się na możliwość przeniesienia swoich zajęć do Internetu. Bardzo dużo zajęć odbywa się na żywo, przez Skypa. Miliony ludzi na całym świecie uczą się w ten sposób angielskiego, spotykają z psychologiem, rozwijają swoje umiejętności podczas szkoleń, odbywają konferencje.
✅ dowiedz się, czy w przypadku poszczególnych uczniów byłaby możliwość, aby zajęcia odbywały się on-line?
✅ przygotuj się na to sprzętowo
JEŻELI JESTEŚ ORGANIZATOREM IMPREZ (FIRMĄ PRYWATNĄ)
W tym przypadku sytuacja jest bardziej skomplikowana. Jeżeli jesteś w przededniu imprezy firmowej, która już jest zapięta na ostatni guzik, z pewnością masz problem dotyczący tego, czy ta impreza nie zostanie odwołana. Czy przyjadą ludzie?
W przypadku, kiedy wydarzenie zostanie odwołane odgórnie, np. na podstawie decyzji Prezydenta czy Wojewody w miejscu, gdzie planowany jest event – jest to działanie, na które nie masz wpływu. Może jednak okazać się zbawienne. Dlaczego?
Jeżeli postanawiasz odwołać event samodzielnie, jest to Twoja decyzja (lub Zarządu), hotel może nie chcieć zwrócić Ci wpłaconej zaliczki. Takie działanie ze strony hotelu byłoby jednak krótkowzroczne. Uważam, że należałoby uznać taką decyzję firmy również za przejaw działania siły wyższej. Bo przecież pracownicy mogą mieć obawy przed przyjazdem na takie „zgrupowanie”, w ich województwie mogą nie odbywać się zajęcia w szkole i część rodziców będzie musiała pozostać w domu. Lepiej byłoby ustalić w porozumieniu z klientem nowy termin.
Dlatego też, podjęcie odgórnej decyzji o odwołaniu wszelkich tego typu imprez, nie budziłoby żadnych wątpliwości, tak jak może być w przypadku podjęcia przez Ciebie decyzji samodzielnie (i wpłacie zaliczki/zadatku).
✅ sprawdź szczegółowo zapisy w umowie
✅ sprawdź szczegóły dotyczące ubezpieczenia
✅ porozmawiaj z hotelem o różnych scenariuszach
✅ porozmawiaj ze swoimi przełożonymi/pracownikami
JEŻELI JESTEŚ ORGANIZATOREM IMPREZ (AGENCJĄ)
Jest to przypadek podobny do powyższego. O ile Twoje wydarzenie nie nosi znamion imprezy masowej i już nie zostało odwołane, to tutaj też nie do końca wiadomo jak postępować. Nie możesz teoretycznie samodzielnie podjąć decyzji o odwołaniu wydarzenia albo zmianie terminu, ponieważ takie ruchy są obarczone zazwyczaj karami umownymi. Najlepiej byłoby jednak porozmawiać zawczasu ze wszystkimi osobami zaangażowanymi w takie wydarzenie i spróbować znaleźć inny, bardziej dogodny termin. Upierając się przy zastosowaniu kary umownej, w tym wypadku, wobec strony odstępującej od umowy, byłoby działaniem bardzo krótkowzrocznym. Pomyśl, że jako Artysta, np. otrzymujesz 50% ustalonego honorarium z powodu zerwania umowy, podczas, gdy mógłbyś otrzymać 100% w nowym terminie i przede wszystkim – utrzymać przy sobie klienta. Bo wszelka „szarpanina” nie wyjdzie nikomu w tym wypadku na dobre.
JEŻELI JESTEŚ ORGANIZATOREM IMPREZ (INSTYTUCJE KULTURY)
Każda instytucja to inny przypadek. Na chwilę obecną jest już wiele instytucji w Polsce, które zdecydowały się odwołać swoje wydarzenia lub zajęcia grupowe. Proponowałbym jednak zachować zimną krew. Jeżeli rzeczywiście będą przesłanki do tego, aby odwołać wydarzenia, na pewno taka decyzja zapadnie na wyższym szczeblu, odgórnie. Wówczas nie ma o czym dyskutować. Pozostaje jednak pytanie dotyczące tego, czy: w kościołach nie będą odbywać się msze? Czy praca komunikacji miejskiej zostanie również zawieszona? Czy zostaną także zamknięte uczelnie, szkoły, przedszkola? Osobiście nie widzę sensu odwoływania imprez do 1000 osób, przy jednoczesnym rozsiewaniu wirusa w takich miejscach jak komunikacja miejska czy kościoły.
CO MOŻESZ I POWINIENEŚ ROBIĆ W TYM OKRESIE?
Jako Artysta, możesz skupić się na pracy nad swoim repertuarem muzycznym, repertuarem autorskim, tworzyć nowe obrazy, rzeźby, dzieła. Pisać scenariusz, skupić się nad rozwojem swoich umiejętności i warsztatu artystycznego. Twórz. Rób to, co możesz, aby po ustaniu kryzysu przynajmniej spróbować odrobić straty. Wróć do pracy ze zdwojoną energią! Na zakończenie wrócę jeszcze na chwilę do etapów kryzysowego zarządzania:
⭕️ ZAPOBIEGANIE – postaraj się pomyśleć o zróżnicowaniu swoich źródeł dochodu. Czy jako Artysta możesz przenieść swoją twórczość (przynajmniej tymczasowo) do Internetu? Zapewne nie pozwoli Ci to na takie same dochody jak podczas koncertu, ale przynajmniej będziesz utrzymywać kontakt ze swoimi fanami. A może większa inwestycja w merch? Może to czas na zrobienie czegoś, o czym zawsze marzyłeś, a nigdy nie było na to wystarczająco dużo czasu?
⭕️ PRZYGOTOWANIE – przygotuj się na gorszy czas. Odłóż pieniądze, skieruj swoją energię na inne działania, które umożliwią Ci czerpać zyski w innym miejscu.
⭕️ REAGOWANIE – reaguj na bieżąco. Reaguj racjonalnie, nieemocjonalnie. Reaguj empatycznie. Pamiętaj, że jeżeli będziesz chciał się „dorobić” na kryzysie, w dłuższej perspektywie stracisz o wiele więcej. Kryzys minie, a Twoje nieczyste zagrywki już pozostaną.
⭕️ ODBUDOWANIE – nie pozwól zrujnować swojego wizerunku w tym okresie. Działaj, pracuj, nie zwalniaj. Może spotkanie on-line z Twoimi fanami? Może koncert z transmisją w Internecie dla Twoich fanów?
Pomyśl, co Ty mógłbyś dla siebie zrobić, aby zabezpieczyć się na podobne sytuacje w przyszłości? Tak jak wspomniałem na początku, sytuacja jest bardzo dynamiczna. Obawiam się, że decyzje o odwołaniu wszystkich wydarzeń zapadną szybciej, niż nam się wydaje. Myślę też, że kryzys potrwa nie krócej niż do końca czerwca, a obawiam się, że to wszystko to dopiero początek.
To wszystko nie dotyka tylko ciebie. Dotyka całą branżę MICE, dotyka właściwie wszystkich gałęzi gospodarki. Niestety, Artyści, których dochód uzależniony jest od frekwencji na wydarzeniach i nie mają jednocześnie innego źródła dochodu, mogą odczuć to najboleśniej.
Na zakończenie ciekawostka: w poniedziałek, 2 marca, w Operze La Fenice w Wenecji we Włoszech, kwartet smyczkowy wystąpił dla pustej widowni. Koncert transmitowany był na żywo w Internecie. Zamiast braw posypały się lajki i komentarze. Znalazła się też osoba, która co jakiś czas uciszała gadających w komentarzach tradycyjnym „shhhhh” – to w końcu koncert. 😉
Kwartet na zakończenie ukłonił się do pustej widowni:
